Vertrouwenspersoon verplicht vanaf 1 januari 2024

Op 23 mei 2023 is met een overtuigende meerderheid van stemmen een nieuw wetsvoorstel aangenomen, dat werkgevers met meer dan 10 werknemers verplicht om een vertrouwenspersoon aan te stellen. Deze wet, gericht op het bevorderen van sociale veiligheid op de werkvloer, heeft als doel elke werknemer de mogelijkheid te bieden om zich vertrouwelijk te uiten en bijstand te krijgen bij ongewenste situaties. Deze maatregel werd breed gesteund in de Tweede Kamer, en hoewel het misschien betreurenswaardig is dat dergelijke regels nodig zijn, zijn ze volgens de wetgever belangrijk om in te stellen.

Waarom deze wet?

Waarom is deze wet nodig? Ondanks dat de meerderheid van bedrijven al vertrouwenspersonen heeft, blijkt de praktijk weerbarstiger. Niet altijd is duidelijk wat er precies van een vertrouwenspersoon wordt verwacht, en de kwaliteit en professionaliteit van vertrouwenspersonen variëren sterk. Bovendien kunnen interne vertrouwenspersonen, zonder wettelijke bescherming, kwetsbaar zijn voor druk vanuit de directie of leidinggevenden.

Kort samengevat, na de invoering van deze wet, zijn alle werkgevers met meer dan 10 werknemers verplicht om een interne of externe vertrouwenspersoon aan te stellen. Deze persoon heeft als taak om werknemers op te vangen, te begeleiden en te adviseren, en indien nodig door te verwijzen naar professionele hulpverlening. Daarnaast is de vertrouwenspersoon verantwoordelijk voor het signaleren van knelpunten in het uitvoeren van het beleid en het geven van advies aan de werkgever, ondernemingsraad, of personeelsvertegenwoordiging.

Advies is niet vrijblijvend

Belangrijk is dat dit advies niet vrijblijvend is; de werkgever moet snel reageren en eventuele afwijkingen toelichten. Bovendien moet de vertrouwenspersoon jaarlijks verslag uitbrengen over zijn of haar bevindingen aan de relevante partijen. Hierdoor ontstaat er een duidelijk takenpakket waarbij de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging actief betrokken is. Het wetsvoorstel geeft de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging ook expliciet instemmingsrecht bij de aanstelling van de vertrouwenspersoon.

Hoewel de wet geen specifieke opleidingseisen voor vertrouwenspersonen vermeldt, vereist deze wel dat werkgevers in hun risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) beschrijven hoe de vertrouwenspersoon over voldoende deskundigheid en ervaring beschikt, tijd kan vrijmaken en vooral vertrouwelijk kan handelen. Daarnaast zal de vertrouwenspersoon in de toekomst dezelfde ontslagbescherming genieten als leden van de ondernemingsraad, wat betekent dat zij niet zomaar ontslagen kunnen worden.

Hoewel het wetsvoorstel nog door de Eerste Kamer moet, is het streven van de wetgever om deze wet op 1 januari 2024 van kracht te laten worden.

Yves Janssen